گره معاملاتی چیست و رفع گره به چه معناست؟

گره معاملاتی چیست و رفع گره به چه معناست؟ سهام در بازار بورس ایران دارای محدودیت دامنه نوسان قیمت هستند، از این رو در سهام کوچک احتمال تشکیل صف‌های خرید و فروش سنگین وجود دارد.

در این مواقع اگر سهامداری به سرمایه خود نیاز داشته باشد نمی‌تواند از صف فروش خارج شود. یا بالعکس اگر سهامداری قصد خرید سهمی را داشته باشد، اجازه ورود به سهم را پیدا نخواهد کرد. اگر روزهایی که سهم با صف سنگین همراه است طولانی شود به‌ اصطلاح گره معاملاتی در بورس رخ‌ داده است.

برای آنکه بدانید گره معاملاتی چیست؟

این‌گونه می‌توان بیان کرد که، گره معاملاتی در بورس زمانی رخ می‌دهد که سهم طی روزهای متوالی (حداقل 5 روز) با صف خرید یا فروش سنگین همراه می‌شود و امکان معامله آن برای سهامداران وجود ندارد. در چنین مواقع حجم مبنا و قیمت پایانی سهم نسبت به رو معاملاتی قبل تغییر چندانی نخواهد داشت.

حداقل و حداکثر نوسان مجاز در بازار بورس و فرابورس (قبل از گره معاملاتی) براساس اعلام سازمان بورس است. شرکت‌ها براساس ورود به بازار اول، دوم بورس و فرابورس دامنه نوسان متفاوتی دارند. 

دستورالعمل رفع گره معاملاتی 

نقدشوندگی ویژگی بارز بازار بورس است، بنابراین باید برای رفع گره معاملاتی در بورس راه حلی وجود داشته باشد. اینکه گره معاملاتی در چه مواقعی رخ می‌دهد، بستگی به موارد زیر دارد:

•     حداقل 5 روز متوالی معاملات سهم در حداکثر دامنه نوسان مجاز در روز قرار می‌گیرد که موجب شکل‌گیری صف خرید خواهد شد.
•     حداقل 5 روز متوالی معاملات سهم در حداقل دامنه نوسان مجاز در روز قرار می‌گیرد که موجب شکل‌گیری صف فروش خواهد شد.
•     در شرکت‌هایی با سه میلیارد (و بیشتر) سهم، حداقل یک برابر حجم مبنا و سایر شرکت‌ها دو برابر حجم مبنا در حداقل 5 جلسه معاملاتی، به دلیل عدم تقارن قیمت‌ها و تشکیل شدن صف، معامله‌ای صورت نمی‌گیرد.
•     همچنین سهامی که در چنین وضعیتی قرار می‌گیرند به طور متوسط کمتر از 5 درصد حجم مبنای خود معامله می‌شوند. 

نکته: ناظر بازار تشخیص می‌دهد که چه سهامی مشمول گره معاملاتی هستند. ممکن است سهمی شرایط ذکر شده فوق را داشته باشد اما مشمول گره معاملاتی نباشد. علت این است که ناظر دلیل آن را صف‌های ساختگی، معاملات دست‌کاری‌ شده یا مشکوک، نسبت P/E سهم و ... می‌داند، به همین خاطر نماد را مشمول گره معاملاتی نخواهد کرد.

ماده‌واحده: در صورتی‌ که شرکت‌هایی با سرمایه کمتر از 150 میلیارد ریال مشمول گره معاملاتی شوند، با پیشنهاد مدیریت بازار بورس تهران و با ذکر دلایل و مشروط بر تأیید مدیرعامل شرکت بورس، رفع گره و عدم اعمال حجم مبنا صورت می‌گیرد.

در صورت قرار گرفتن شرکت‌هایی با سرمایه کمتر از ۱۵۰ میلیارد ریال در گره معاملاتی، رفع گره و عدم اعمال حجم مبنا با پیشنهاد مدیریت بازار بورس تهران همراه با ذکر دلایل مربوطه و تأیید مدیرعامل شرکت بورس صورت می‌پذیرد.

مدیرعامل بورس حداکثر تا 5 روز کاری می‌تواند قانون گره معاملاتی را در مورد سهام برخی از شرکت‌ها اعمال نکند.